همه ما وقتی پشت فرمان ماشین می‌نشینیم، انتظار داریم ماشین روان کار کند و زود روشن شود یا لرزشی نداشته باشد. این وظیفه مهم بر عهده قطعه‌ای است که شاید در نگاه اول اصلاً به چشم نیاید! ما به این قطعه فلایویل می‌گوییم. این قطعه به ظاهر ساده، ذخیره و انتقال انرژی، کاهش لرزش‌ها و یکنواخت کردن حرکت موتور را انجام می‌دهد. اگر بخواهید بدون آن با خودرو رانندگی کنید، به هیچ عنوان تجربه‌ای عالی و لذت‌بخش از رانندگی خود نخواهید داشت. اینکه فلایویل چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ نحوه عملکرد، ساختار و نشانه‌های خرابی آن کدامند؟ از مهمترین سوالاتی است که می‌خواهیم در گندمی به آنها پاسخ دهیم.
فلایویل یا چرخ طیار (چرخ لنگر) یک قطعه دیسکی شکل و سنگین است که روی میل لنگ موتور نصب می‌شود. وظیفه اصلی آن ذخیره انرژی مکانیکی و کمک به یکنواخت شدن حرکت موتور است. یعنی وقتی موتور در هر سیکل احتراق انرژی تولید می‌کند، فلایویل این انرژی را ذخیره کرده و در لحظاتی که موتور انرژی کمتری تولید می‌کند (مثل زمان تراکم یا تخلیه)، آن را آزاد می‌کند تا حرکت میل لنگ روان و بدون لرزش ادامه پیدا کند.
نحوه عملکرد فلایویل
فلایویل با چرخش موتور، همزمان شروع به چرخیدن می‌کند. وقتی در سیکل احتراق، پیستون‌ها انرژی زیادی تولید می‌کنند، چرخ لنگر بخشی از این انرژی را در خودش نگه می‌دارد. در این صورت، هر وقت که موتور نیروی کافی تولید نمی‌کند (مثل وقتی که دور موتور پایین است)، فلایویل این انرژی ذخیره شده را آزاد کرده و به گیربکس منتقل می‌کند. با این فرآیند، نوسان‌ها و لرزش‌های میل لنگ کم می‌شود. همچنین، دندانه‌های دور فلایویل با استارت‌زن درگیر می‌شوند و موتور را به حرکت در می‌آورند. در این حالت، میل لنگ همچنان به چرخش یکنواخت ادامه می‌دهد و موتور روان کار می‌کند.
ساختار فلایویل
جنس فلایویل از چدن یا فولاد است و مقاومت بسیار بالایی دارد تا بتواند در برابر فشار و حرارت زیاد موتور دوام بیاورد. ساختار آن کاربردی بوده و از اجزای زیر تشکیل می‌شود:
- دیسک: قسمت اصلی و سنگین چرخ طیار است که وظیفه ذخیره و آزاد کردن انرژی را بر عهده دارد.
- حلقه دندانه‌دار (رینگ گیر): در لبه بیرونی فلایویل یک رینگ دندانه‌دار قرار دارد که هنگام استارت زدن با دنده استارت درگیر شده و موتور را به حرکت در می‌آورد.
- سطح تماس با کلاچ: یک سمت چرخ طیار، سطحی صاف و صیقلی دارد که صفحه کلاچ روی آن قرار می‌گیرد تا نیرو به گیربکس منتقل شود.
در واقع ساختار فلایویل ماشین طوری است که هم قابلیت ذخیره انرژی مکانیکی را داشته باشد و هم به عنوان رابطی برای انتقال نیرو از موتور به سیستم کلاچ و گیربکس عمل کند.
نشانه‌های خرابی فلایویل خودرو
نشانه‌های خرابی فلایویل ماشین بیشتر به مرور زمان ظاهر می‌شوند. در صورتی که به موقع خرابی چرخ طیار را برطرف نکنید، به راحتی باعث آسیب به کلاچ یا حتی گیربکس می‌شود. مهمترین نشانه‌های خرابی فلایویل خودرو به شرح زیر است:
صداهای غیرعادی
در خرابی چرخ لنگر، صداهای غیر عادی به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهند. وقتی دنده فلایویل استارت ساییده یا شکسته شود، ممکن است در زمان استارت زدن خودرو صدایی شبیه تق‌تق یا ساییدگی فلز به گوشتان برسد. همچنین اگر چرخ طیار تاب برداشته باشد یا به خوبی بالانس نشده باشد، در حین کارکرد موتور در دورهای بالا صداهای ضربه‌ای یا کوبشی ایجاد می‌کند. در بعضی موارد هم وقتی فلایویل خودرو ترک برداشته یا شل شده باشد، شما در حین رانندگی صدایی شبیه به ضربه مداوم یا کوبش فلزی از بخش گیربکس یا زیر خودرو می‌شنوید.
شاید برای شما جالب باشد: علت روغن ریزی گیربکس
لرزش در موتور
لرزش موتور یکی از رایج‌ترین نشانه‌های خرابی فلایویل است و زمانی رخ می‌دهد که این قطعه تعادل یا سطح استاندارد خود را از دست بدهد. اگر فلایویل تاب بردارد یا ترک‌خورده باشد، میل لنگ حرکت یکنواخت خود را از دست می‌دهد. در این حالت، لرزشی در موتور و حتی بدنه خودرو ایجاد می‌شود. همچنین ساییدگی یا خرابی سطح تماس فلایویل با صفحه کلاچ باعث لغزش و درگیر نشدن کامل کلاچ می‌شود. در نتیجه، وقتی می‌خواهید دنده عوض کنید یا شتاب بگیرید، لرزش شدیدی در خودرو حس می‌کنید. البته ممکن است این لرزش را در پدال کلاچ یا فرمان خودرو بیشتر حس کنید. اگر خرابی ادامه پیدا کند، لرزش‌ها به موتور و گیربکس فشار وارد کرده و به قطعات دیگر هم آسیب می‌زند.
عدم شتاب گیری خودرو
وقتی سطح تماس فلایویل ماشین با صفحه کلاچ دچار ساییدگی، ترک یا تغییر شکل شود، اصطکاک لازم برای انتقال نیرو از موتور به گیربکس کاهش پیدا می‌کند. در این حالت، اگرچه موتور درست کار می‌کند و دور موتور بالا می‌رود، اما نیروی کافی به چرخ‌ها نمی‌رسد. نتیجه این وضعیت، کندی در شتاب‌گیری، کاهش توان خودرو و حتی لغزش کلاچ است. به خاطر همین، وقتی شما پدال گاز را فشار می‌دهید، ماشین سرعت نمی‌گیرد. لازم است بدانید اصطکاک بیش از حد صفحه کلاچ در اثر خرابی چرخ لنگر، بوی سوختگی ایجاد می‌کند.
نظر کارشناسان گندمی درباره افزایش طول عمر فلایویل
کارشناسان گندمی معتقدند که افزایش طول عمر فلایویل بیش از هر چیز به رانندگی اصولی و نگهداری صحیح از سیستم کلاچ و موتور بستگی دارد. آنها توصیه می‌کنند از نیم‌کلاچ طولانی پرهیز کنید و در زمان شتاب‌گیری بیش از حد به موتور فشار نیاورید. همچنین، به موقع قطعات مرتبط را سرویس کنید تا از استهلاک زودرس فلایویل ماشین جلوگیری کرده باشید. توجه به این نکات ساده نه تنها طول عمر فلایویل را افزایش می‌دهد، بلکه موجب عملکرد روان‌تر خودرو و کاهش هزینه‌های تعمیرات هم می‌شود. برای تعویض هر کدام از قطعات چرخ لنگر می‌توانید وارد سایت رسمی گندمی-ایساکو شوید و قطعه مورد نظر را با بهترین قیمت و بالاترین کیفیت خریداری نمایید.