رله استارت قطعه الکتریکی کوچک اما بسیار مهمی در سیستم برق خودرو است که وظیفه دارد جریان ارسالشده از باتری را به سمت آهنربای استارت بفرستد تا فرایند درگیری موتور استارتر با فلایویل انجام شود. بسیاری از رانندگان تصور میکنند که این بخش از اجزاء کماهمیت سیستم استارت است، اما در صورت بروز اختلال در آن، حتی کوچکترین چرخشی در میل لنگ ایجاد نمیشود و خودرو عملا هیچ واکنشی به سوئیچ و دکمه استارت نشان نمیدهد.
در شرایطی که راننده میخواهد خودرو را روشن کند، اما واکنشی دریافت نمیشود، رله استارت از اولین بخشهایی است که باید مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا وظیفه تکمیل مدار اصلی را بر عهده دارد و عدم کارکرد صحیح آن باعث روشن نشدن ماشین و استارتنخوردن آن میشود. در ادامه از این مقاله ی فروشگاه لوازم یدکی گندمی به معرفی رله استارت و علائم خرابی و محل نصب آن میپردازیم.
رله استارت خودرو چه کاربرد و عملکردی دارد؟
رله استارت درواقع همان حلقه واسط میان سوئیچ خودرو و موتور استارتر است که جریان اندک ورودی از کلید را به دستوری برای فعالسازی استارتر تبدیل میکند. هنگامی که راننده سوئیچ را میچرخاند یا دکمه استارت را فشار میدهد، این قطعه با دریافت سیگنال، مدار ارتباطی میان باتری و اتوماتیک استارت را کامل میکند. اگر رله استارت وجود نداشته باشد، جریان لازم به اتوماتیک نمیرسد و حتی اگر باتری کاملا سالم باشد، باز هم خودرو روشن نمیشود. به همین دلیل در توضیح اینکه رله استارت چیست،باید بگوییم که این قطعه یکی از مهمترین اجزاء محافظتی سیستم استارت محسوب میشود.
این قطعه همچنین نقش حفاظتی در مدار دارد و از انتقال جریان بیش از اندازه به سمت سوئیچ جلوگیری میکند. اگر رله آسیب ببیند، جریان زیاد ممکن است به بخشهایی مانند سیمکشی یا اتوماتیک استارت آسیب وارد کند و مشکلات بیشتری پدید آورد. چنین آسیبی بهخصوص در خودروهای جدید که سیستم برق پیچیدهتری دارند، هزینهای زیادی به همراه خواهد داشت؛ به همین دلیل، نگهداری صحیح و تشخیص بهموقع نشانه های خرابی رله استارت اهمیت بالایی دارد. زمانی که Start Rely عملکرد کامل خود را از دست میدهد، روشن نشدن خودرو، صدای کلیک یا کند چرخیدن موتور استارتر از جمله اولین علامتها هستند.
محل نصب رله استارت در ماشینهای مختلف
محل نصب رله استارت در خودروهای مختلف متفاوت است و همین موضوع باعث شده که بسیاری از رانندگان ندانند برای بررسی این قطعه باید به سراغ کدام بخش خودرو بروند. رله استارت پراید، ساینا و کوییک معمولا درون جعبه فیوز داخل کاپوت و در نزدیکی باتری قرار دارند. در پژو 405 و پژو پارس نیز محل نصب در جعبه فیوز کنار کمکفنر سمت راننده است؛ بنابراین زمانی که فرد میپرسد رله استارت پژو پارس کجاست یا میخواهد محل رله استارت پژو 405 را بداند، پاسخ در همان ناحیه کنار مجموعه فیوزهای اصلی است.
در خودروهای پیشرفتهتر مانند مگان، ماکسیما، جک S5 یا دنا این قطعه در مجموعههای فیوزی پیشرفتهتری قرار دارد. در خودروهای قدیمیتر مانند پیکان نیز رله نزدیک استارتر و روی بدنه نصب میشود؛ اما در مدلهای جدیدتر بیشتر سازندگان این قطعه را در جعبه فیوز قرار میدهند تا دسترسی و تعمیر آن آسانتر باشد. اگر در خودروهای امروزی مانند کوییک یا تیبا این سؤال مطرح شود که «رله استارت کوییک کجاست»، در پاسخ باید بگوییم که رله استارت این خودروها اغلب در همان ناحیه کنار گلگیر سمت راننده و در مجموعه فیوزهای بالای باتری قرار دارد. اگر بخواهیم محل نصب رله استارت در خودروهای مختلف را در یک جدول خلاصه کنیم، میتوانیم اطلاعات زیر را در اختیار شما قرار دهیم:
نشانهها و علائم خرابی رله استارت
نشانه خرابی رله استارت معمولا با اختلال در روشن شدن خودرو همراه است؛ چون مدار اصلی که باید جریان را از باتری به اتوماتیک انتقال دهد، دیگر به درستی عمل نمیکند. اولین علامتی که اغلب رانندگان با آن مواجه میشوند، روشن نشدن خودرو یا نبود واکنش هنگام چرخاندن سوئیچ است. در برخی شرایط احتمال دارد که راننده با تکرار چندباره سوئیچ موفق به روشن کردن خودرو شود که این وضعیت گیر کردن سوئیچ ماشین، مشکل استارت متناوب محسوب میشود و نشان میدهد که رله در لحظاتی از کار میافتد.
از دیگر نشانهها میتوان به باقیماندن رله در وضعیت فعال اشاره کرد؛ حالتی که در آن رله حتی پس از روشنشدن موتور نیز خاموش نمیشود و درگیری مداوم با استارت را به همراه خواهد داشت. چنین وضعیتی به فلایویل، دنده استارت و سایر بخشهای استارتر آسیب وارد میکند. همچنین در زمان نقص رله، صدایی کلیکمانند نیز هنگام استارت زدن شنیده میشود که نشاندهنده کامل نبودن مسیر انتقال جریان است.
ماشین روشن نمیشود
یکی از مهمترین علائم خراب شدن رله استارت، روشن نشدن خودرو است. زمانی که راننده سوئیچ را میچرخاند و هیچ واکنشی از خودرو دریافت نمیکند، احتمال وجود نقص در Start Relyبسیار زیاد است. در این حالت، مدار ناقص میشود و جریان لازم به آهنربای استارت نمیرسد؛ در نتیجه موتور استارتر قادر به چرخش میل لنگ نخواهد بود. این وضعیت ممکن است حتی با باتری سالم نیز رخ دهد و گاهی راننده را دچار اشتباه کند که مشکل از باتری است.
رله استارت خاموش نمیشود یا گیر میکند
گاهی رله پس از روشن شدن موتور در حالت فعال باقی میماند. این وضعیت زمانی رخ میدهد که تماسهای داخلی رله به دلیل فرسودگی یا گرما در حالت بسته گیر کنند. ادامه کار رله پس از روشن شدن خودرو خطرناک است؛ زیرا موتور استارتر را درگیر نگه میدارد و این درگیری میتواند به فلایویل و چرخدنده استارت آسیب وارد کند. در برخی موارد حتی بوی سوختگی حس میشود که نشاندهنده وجود اتصال پایدار و نامطلوب داخل رله است. اگر رله گیر کند، استارت پس از روشن شدن خودرو همچنان درگیر باقی میماند که این حالت به مرور به سوختن سیمپیچهای استارتر منجر خواهد شد. چنین وضعیتی باید بلافاصله توسط متخصص مورد بررسی قرار گیرد تا از آسیبهای بیشتر جلوگیری شود.
استارت متناوب یا صدای کلیک از استارتر
یکی از شایعترین موارد که برای تشخیص نشانه های خرابی رله استارت باید به آن توجه کنید، صدای کلیک پشتسرهم هنگام چرخاندن سوئیچ است. این صدا زمانی ایجاد میشود که رله قادر به تکمیل مدار نیست و ارتباط لحظهای برقرار و قطع میشود. این وضعیت معمولا به دلیل ضعف باتری، سولفاتهشدن اتصالات یا فرسودگی داخلی رله بهوجود میآید که منجر به استارت متناوب خواهد شد؛ یعنی راننده یک بار سوئیچ را میچرخاند و خودرو روشن نمیشود، اما با تکرار دوباره فرمان استارت، موتور شروع به کار میکند. این مشکل هشدار اولیهای برای خرابی رله است.
استارت خوردن نامنظم و صداهای غیر عادی
در برخی خودروها استارت خوردن نامنظم به شکل روشنشدن یک بار و روشن نشدن در بار دیگر ظاهر میشود. این مشکل بیانگر ضعف تدریجی در رله استارت است که به دلیل گردوغبار، گرما یا پوسیدگی اتصالات بهوجود میآید. این وضعیت اغلب نشانه خرابی عمیقتر در مدار استارت است و باید قبل از اینکه خودرو کاملا از کار بیفتد، بررسی شود. صداهای غیرعادی مانند خراشیدهشدن یا ضربات متوالی نیز ممکن است از درگیری ناقص دنده استارت ناشی شوند.
چه عواملی باعث خرابی رله استارت میشوند؟
خرابی رله استارت معمولا بر اثر مجموعهای از عوامل مکانیکی و الکتریکی رخ میدهد. از جمله عوامل رایج میتوان به شلشدن اتصالات، کثیفی و سولفاتزدگی سیمها، ضعف باتری و نوسانات برق اشاره کرد. وجود گردوغبار در محفظه موتور یکی از مواردی است که باعث گیرکردن نقاط تماس داخلی رله و کاهش کیفیت اتصال میشود و عملکرد رله را دچار اختلال میکند. دلایلی مانند نشت روغن، گرمای بیش از اندازه موتور، پوسیدگی سوکتها، ورود رطوبت و خرابی اتوماتیک استارت نیز از دیگر عوامل مهم هستند. این عوامل باعث انتقال جریان نامنظم یا بیش از اندازه به رله میشوند و فرسودگی را افزایش میدهند. در خودروهایی مانند پژو، پراید و کوییک که رله در نزدیکی موتور قرار دارد، گرمای محفظه موتور تاثیر بیشتری بر خرابی این قطعه دارد.
نکاتی مهم درباره تشخیص و رفع خرابی رله استارت
هنگام مواجهه با مشکلاتی مانند روشن نشدن خودرو، صدای کلیک یا استارت متناوب لازم است که ابتدا رله استارت بررسی شود؛ اما پیش از تعویض باید از سلامت باتری، اتصالات، نبود سولفاته و عدم وجود مشکل در موتور خودرو و مسیر انتقال برق مطمئن شوید. بسیاری از مواردی که راننده تصور میکند که علت استارت نخوردن ماشین هستند، درواقع به دلیل اتصالات معیوب یا شلشدن سیمها بودهاند. بررسی منظم جعبه فیوز و نگهداری قطعات برقی از جمله اقداماتی هستند که از بروز این خرابیها جلوگیری میکنند.
اگر رله استارت بهطور کامل از کار بیفتد، تعویض آن بهترین راهحل است؛ چون تعمیر این قطعه به دلیل ماهیت الکتریکی آن معمولا نتیجه چندان خوبی ندارد. رانندگان باید هنگام بروز مشکل حتما از متخصص کمک بگیرند تا از آسیبهای احتمالی به استارتر، فلایویل و سایر اجزاء سیستم برق جلوگیری کنند؛ زیرا بیتوجهی به نشانهها ممکن است موجب خراب شدن سیستم برق خودرو و ایجاد هزینههای سنگین شود.
سوالات متداول
در ادامه به رایج ترین سوالات در رابطه با رله استارت و کاربرد های آن میپردازیم.
رله استارت خودرو چیست و چه وظیفهای دارد؟
رله استارت نوعی قطعه الکتریکی است که جریان باتری را به موتور استارتر منتقل میکند تا خودرو روشن شود.
محل رله استارت پژو 405 کجاست؟
رله استارت پژو 405 معمولا در جعبه فیوز داخل کاپوت و در سمت راننده، کنار کمکفنر نصب شده است.
رله استارت پژو پارس کجاست؟
رله استارت پژو پارس مشابه پژو 405 در جعبه فیوز داخل کاپوت، سمت راننده قرار دارد. برچسب یا دیاگرام روی جعبه فیوز، محل دقیق رله را نشان میدهد.
آیا امکان تعمیر رله استارت وجود دارد یا باید حتما تعویض شود؟
معمولا تعمیر رله استارت چندان مناسب نیست و مشکلات آن پس از مدتی بازمیگردند؛ بنابراین تعویض رله با نمونه سالم بهتر است.
اگر رله استارت خراب باشد، چه آسیبی به خودرو میرسد؟
خرابی رله استارت باعث روشن نشدن خودرو، استارت نامنظم یا صدای کلیک هنگام استارت زدن میشود و در صورت ادامه مشکل، به موتور استارتر و فلایویل فشار وارد میآید.
آیا رله استارتهای همه خودروها مشابه یکدیگر هستند؟
عملکرد رله استارتها به هم شباهت دارند؛ اما ابعاد، نوع پایهها و محل نصب با توجه به مدل خودرو متفاوت است.