سیستم برق خودرو یکی از اصلی ترین بخش های خودروهای امروزی است که وظایف بسیاری را برعهده دارد. چرا که این سال ها در بخش های فنی، ایمنی و رفاهی خودروها از اجزای برقی فراوانی استفاده می شود و این اجزا همه به واسطه سیستم برقی خودرو وظیفه خود را انجام می دهند. انواع چراغ خودرو، راهنما ها، پمپ ها و آمپرها وابسته به سیستم برقی هستند. بنابراین این سیستم در عملکرد تمام بخش های خودرو نقشی جدی و مهم دارد. اما این سیستم خود از پنج بخش اصلی تولیدکننده (دینام)، ذخیره‌کننده (باتری ماشین)، توزیع‌کننده (سیم کشی خودرو)، کنترل‌کننده (کلید‌ها و دکمه ها) و مصرف‌کننده برق (لوازم و اجزای برقی خودرو) تشکیل می شود. اکنون می خواهیم درباره بخش توزیع کننده یا خرابی سیم کشی خودرو بیشتر بدانیم. همچنین در این قسمت باید در مورد قطعات سیم کشی نیز اطلاعاتی داشته باشیم.
سیستم سیم کشی چیست؟
سیستم سیم کشی خودرو متشکل از اجزای اصلی سیستم برقی انواع خودروهای مدرن می باشد. با توجه به نوع خودرو و سیستم برقی آن، سیم پیچی خودرو می تواند ساده یا پیچیده باشد. بدین ترتیب، همه سیستم برقی خودروها جهت توزیع نیرو تولیدی خود از سیم ها استفاده می نمایند. سیم ها هم برق تولیدی دینام را به تمامی قسمت های برقی می رسانند و آن ها را تغذیه می کنند. لذا بدون حضور فعالیت بی عیب آنها، برق تولیدی دینام هدر رفته و بلا استفاده می ماند و در ضمن اجزای قطعات برقی خودرو نیز کارایی مطلوب را نخواهند داشت.
قطعات سیم کشی ماشین
سیم کشی خودرو که خود شامل بخشی از سیستم برق رسانی خودرو است شامل اجزای زیر است. این اجزا شامل بخش های ثابت سیستم سیم کشی ماشین در هر وسیله ای می باشند و حتی می توان گفت سیم کشی یک ساختمان هم از همین اجزا تشکیل شده است. هرکدام از این اجزا جهت کارایی مطلوب، بایستی ویژگی های خاص خود را داشته باشند تا دارای طول عمر و دوام و بقای بیشتر در هر وسیله ای داشته باشند. در ادامه به جزئیات قطعات سیم کشی با مقالات پخش لوازم یدکی ماشین نیز می پردازیم.
سیم‌ها
سیم ها در خودروها علاوه بر انتقال نیروی برق، گاه وظیفه انتقال اطلاعات و سیگنال های دریافتی از سنسورها و یا ECU را نیز برعهده دارند. بنابراین سیم ها در انواع مختلف و با قابلیت های متفاوتی در خودرو به کار می روند. مقاومت هر سیم نیز باید بسته به جریانی که از آن عبور می کند، انتخاب شود. چرا که عدم تطابق سیم با مقاومت عبوری ممکن است منجر به ذوب شدن زود هنگام آن شود. همچنین سیم ها باید مقاومت گرمایی لازم را داشته باشند و از کیفیت کافی برای مقابله با عوامل مخرب موجود برخوردار باشند. برهمین اساس برای هر سیم چند شاخصه مهم در نظر گرفته می شود که این شاخصه ها در انتخاب کارایی آن تأثیر دارد.
فیوزها
وظیفه اصلی فیوزها محافظت از سیم هایی است که به آن ها متصل هستند. به این ترتیب وقتی جریانی که از سیم عبور می کند از حد مقاومت آن بالاتر باشد، فیوز می پرد و جریان را قطع می کند. این کار باعث محافظت از سیم و ممانعت از آسیب رسیدن به آن می شود. فیوزها در خودرو از دو تیغه فلزی تشکیل و با یک اتصال پلاستیکی و سیم رسانای درون آن به هم وصل می شوند. این سیم رسانا از جنس سیم لحیم است و مقاومت بالایی ندارد. بنابراین در صورت بالا رفتن جریان و افزایش دما ذوب و اتصال تیغه ها قطع می شود. همین امر قطع شدن جریان را به دنبال دارد. فیوزها در خودروها روی پنل مخصوصی سوار می شوند. معمولا خودروها دو پنل فیوز دارند:
- نزدیک به موتور
- نزدیک به داشبورد
روی پنل نزدیک به موتور فیوزهای پمپ بنزین، پمپ فن رادیاتور، ترمز ضد قفل و ECU متصل هستند. پنل پشت داشبورد نیز که نزدیک زانویی راننده تعبیه می شود، حامل فیوز سوئیچ و قطعات و اجزای برقی درون کابین است. فیوزها را به دلیل اهمیتی که دارند، معمولا به صورت دوره ای چک می کنند.
اتصالات
اتصالات یا سوکت ها که سومین بخش سیم کشی خودرو هستند، به عنوان مسیر و وسیله اتصال سیم کشی به مصرف کننده شناخته می شوند. یعنی بدون حضور اتصالات یا سوکت ها، انتقال جریان به مصرف کننده صورت نمی گیرد. اهمیت دیگر سوکت ها نقشی است که در تعمیرات سیم کشی و فیوزها ایفا می کنند. بدون وجود سوکت ها تعمیرات سیم کشی تقریبا غیرممکن خواهد بود. چرا که تعویض قطعات مصرف کننده که سیم پیچ ها از آن ها عبور می کنند یا به آن ها منتهی می شوند، بدون اتصالات امکان پذیر نیست. سوکت ها همچنین باید ضد‌آب و ضدزنگ و دارای اتصال الکتریکی مناسب باشند. اتصالات خود چهار جزء اصلی دارند:
- پوسته
- پین ها
- نگهدارنده پین
- واشر عایق
پوسته سوکت دارای دو قطعه مجزا است که توسط یک گیره اتصال روی بدنه آن ها به هم وصل می شوند. این پوسته که پین ها و نگهدارنده آنها را در خود جای می دهد دارای خارهای مخصوص برای قرار گرفتن این اجزا و قفل شدنشان است. همچنین شیاری مخصوص جهت سوارشدن واشر روی خود دارد. واشر آب بندی از ورود آب به داخل پوسته جلوگیری می کند و پین ها نیز محل اتصالات دو سر سیم ها هستند.
خرابی سیم کشی خودرو
به وجود آمدن ایرادات در سیم کشی ماشین می تواند دلایل متنوع بسیاری داشته باشد، یکی از این دلایل مربوط به نوسان برق خودرو است. اگر در خودرویی نوسان برق وجود داشته باشد می تواند سیم کشی خودرو را مختل کند. هر گونه مشکل و اتصالی که در سیم کشی ماشین ایجاد شود اگر جدی گرفته نشود و به صورت طولانی ادامه پیدا کند می تواند باعث آتش سوزی و یا در نهایت از کار افتادن خودرو شود. این که می گوییم باعث از کار افتادن خودرو می شود به این دلیل است خرابی سیم کشی خودرو و یا اتصالی در آن به دینام و باتری نیز آسیب می رساند و خرابی هر یک از این دو یعنی برق خودرو مختل می شود و در نهایت حتی نمی توانید خودرو را استارت بزنید.