سیستم فن در جریان خنک سازی موتور وظیفه تامین هوای مورد نیاز برای فرآیند کاهش حرارت و دما را بر عهده دارد. فن خودرو را به صورت پروانه ی هواکش در جلوی موتور قرار دارد. به همین دلیل به فن خودرو پروانه موتور یا پروانه رادیاتور نیز گفته می شود. این پروانه که نقش دهنده سیستم خنک کاری را بر عهده دارد به دو صورت کلی در خودروها مورد استفاده قرار می گیرد. انواع فن خودرو از جمله فن مکانیکی ماشین و … در ادامه بررسی می کنیم.
انواع فن خودرو
فن خودرو به دو نوع مکانیکی و الکتریکی (برقی) تقسیم می شود که هر کدام به گونه ای عمل خنک کردن موتور را انجام می دهند. این فن ها به وسیله واتر پمپ، آب را با فشار بالا به سمت سوپاپ و مانیولد ها هدایت می کنند که با انجام این فرآیند، دمای آب رادیاتور را کاهش می دهند.
فن برقی
امروزه استفاده از فن برقی در خودروها در حال گسترش است به طوری که در اکثر خودروهای امروزی قابل مشاهده است. این فن دارای یک پروانه و یک الکتروموتور می باشد که انرژی خود را از باتری ماشین می گیرد و به صورت مکمل با پروانه کار می کند. به این صورت که الکتروموتور انرژی لازم برای چرخش پروانه فن ماشین را تامین می کند. اجزای تشکیل دهنده فن برقی یا الکتریکی عبارتند از: پروانه، الکتروموتور، رله های کنترلی، ECU، فشنگی دمای آب در خودرو های کاربراتوری و سنسور آب در خودرو های انژکتوری
نحوه عملکرد فن برقی
این اجزا هماهنگی خاصی با یکدیگر دارند و به نوعی مکمل هم هستند. سنسورها نیز ترمیستورهایی هستند که مقاومت الکتریکی آنها با تغییرات دمای آب تغییر می کنند. سپس این تغییر مقاومت به شکل سیگنال هایی قابل پایش به ECU ارسال خواهد شد تا یونیت اطلاعات مورد نیاز برای کنترل عملکرد فن را بدست آورد. بدین صورت ECU با بررسی و مشاهده اطلاعات سنسورهای دمای آب، نحوه عملکرد فن از جمله تند، کند و یا خاموش بودن فن را مشخص می کند. در نهایت اطلاعات دریافتی را که سیگنال های اطلاعاتی هستند، به وسیله رله های کنترلی به الکتروموتور فن ارسال می کنند. نحوه عملکرد فن برقی به این شکل که گفته شد، می باشد.
مطلب مرتبط: برای آشنایی با کامپیوتر ماشین و نحوه کار آن می توانید به مقالات فنی خودرویی در سایت گندمی مراجعه کرده و یا از لینک مستقیم آن استفاده کنید.
فن مکانیکی
فن مکانیکی در گذشته در بسیاری از ماشین ها مورد استفاده قرار می گرفت. اما به دلیل آن که چرخش و نیروی کار خود را از موتور گرفته و استهلاک بالایی دارد دیگر استفاده نمی شود. این فن دارای انواع مختلفی مانند فن کلاچ دار، فن پلاستیکی، فن آلومینومی و فن فولادی می باشد.
نحوه عملکرد فن مکانیکی
فن مکانیکی نیروی خود را به وسیله یک تسمه از میل لنگ می گیرد. در نتیجه این فعالیت مشکلاتی همچون تغییر دور پروانه با دور موتور، تامین نیرو از میل لنگ و کاهش توان موتور، اتلاف انرژی، استهلاک بالا و ایجاد صدای زیاد به همراه دارد. در نهایت وجود همین مشکلات باعث شد تا استفاده از فن مکانیکی در صنعت خودروسازی حذف شود و جایش را به فن برقی بدهد.
انواع فن مکانیکی
همانطور که گفته شد فن مکانیکی انواع مختلفی دارد در ادامه جزئیات هرکدام می پردازیم.
فن آلومینیومی و فن پلاستیکی
از مشخصه های مهم فن آلومینیومی داشتن وزن کم و نبود قطعه ای به نام (پره زاویه دار) است. در مقابل فن پلاستیکی از وزن کمی مانند فن آلومینیومی برخوردار است. اما به واسطه دارا بودن پره های زاویه دار، امکان هدایت بیشترین میزان باد به رادیاتورها را دارد. این پره ها کاریی منحصر به فردی را از خود در دورهای بالا نشان می دهند. به این ترتیب که کاهش زاویه پره باعث کنترل شدت و میزان دمندگی باد به رادیاتور می شود.
فن فولادی و کلاچ دار
در حال حاضر استفاده از فن فولادی به دلیل وزن بالای آن و نقش فوق العاده ای که در اتلاف انرژی موتور دارد، به کلی کنار گذاشته شده است. فن کلاچ دار؛ دارای قطعات پروانه و محوری های جدا از هم است که عموما در وانت بارها کاربرد دارد. کارایی این فن به تسمه پروانه وابسته است، اما با این حال برای به حرکت درآوردن فن، ارتباط مستقیمی با چرخش تسمه ندارد. کارایی فن کلاچ دار وابسته به کلاچی است که بین پروانه و تسمه قرار گرفته و در نهایت با بالا رفتن حرارت پروانه فن به چرخش در می آید.
علائم خرابی فن ماشین
با این حال ممکن است پس از مدتی و با گذر زمان کارایی فن خودرو کاهش یابد و علائمی در آن مشاهده شود که می‌تواند نشانه خراب بودن آن باشد. این علائم عبارتند از:ضعف در عملکرد فن خودرو، ارتعاشات زیاد، صداهای غیر طبیعی هنگام چرخش فن ماشین، عدم کارایی فن، روشن شدن چراغ هشدار در خودرو و… بشود.
آیا بدون فن رادیاتور رانندگی می توان کرد؟
در حالی که یک وسیله نقلیه بدون فن رادیاتور سالم کار می کند، هرگز نباید به این روش برای رانندگی اتکا شود. این به این دلیل است که موتور شما در هنگام کار با این روش بسیار مستعد گرم شدن بیش از حد است. بدون اینکه هوا از داخل رادیاتور خودرو کشیده شود، مهم نیست که چه زمانی گرم می شود. این به خودی خود می تواند منجر به مشکلات بسیار مهم تری نسبت به مواردی که به فن رادیاتور خراب می شود، گردد.
هنگامی که موتور بیش از حد گرم می شود، مستعد مشکلات زیادی است که بسیاری از آنها عواقب شدید و پرهزینه ای را به همراه دارند. برخی از سخت ترین این مسائل عبارتند از: سوختن واشر سرسیلندر، تاب برداشتن سر سیلندر، یا تاب برداشتن بلوک موتور. هر یک از این سه مشکل برای رفع نیاز به تعمیرات اساسی موتور دارند و در برخی مواقع جایگزینی موتور را به عملی ترین گزینه تبدیل می کنند.
آیا زمانی که کولر روشن است، فن رادیاتور باید روشن شود؟
تقریباً در همه موارد، فن رادیاتور خودرو باید زمانی که عملکرد سیستم تهویه مطبوع شروع می شود، درگیر شود. این طراحی به منظور دستیابی به فشارهای مناسب سیستم تهویه مطبوع برای خنک سازی کارآمد است. به عبارت ساده، فن رادیاتور وسیله نقلیه شما برای انجام دو کار جداگانه به طور همزمان طراحی شده است. کندانسور تهویه مطبوع یک وسیله نقلیه، مستقیماً در جلوی رادیاتور آن نصب می شود و برای عملکرد مناسب به جریان هوای کافی نیاز دارد.
فن رادیاتور چه زمانی بهتر است روشن شود؟
بهترین زمان روشن شدن فن رادیاتور بستگی به خودرو و موتور آن دارد. اما فن رادیاتور خودروی معمولا وقتی دمای آب یا مایع موجود در سیستم خنک کننده به ۹۰ درجه سانتی گراد می‌رسد، شروع به کار می کند.
عمر فن های خنک کننده خودرو
در بیشتر موارد طول عمر یک فن رادیاتور که به درستی نگهداری شود بین هشت تا ده سال دوام می آورد. در صورت از کار افتادن فن رادیاتور، باید در اسرع وقت تعویض شود. بدون فن خنک کننده برای کمک به حذف گرما از موتور، ماشین شما بیشتر داغ می کند و باعث آسیب به اجزای مهم موتور می شود.
موتور فن
یکی از قطعات خنک کننده موتور های حرارتی می باشد. این قطعه در دما های پایین اجازه می دهد تا موتور خودرو سریع تر گرم شود و همچنین بار های اضافی موتور کاهش یابد. افزایش دما باعث درگیر شدن هر چه بیشتر کلاچ (می توانید برای آشنایی بیشتر با قطعه کلاچ در خودرو مطلب موردنظر را کلیک کنید) خواهد شد که در این حالت فن خودرو توسط موتور فن تنظیم شده و دمای موتور اتومبیل را کمتر خواهند کرد. عملکرد کلی موتور فن این گونه می باشد که جریان هوا را در صورت بالا بودن دما موتور افزایش می دهد به طوری که این قطعه با به جریان در آوردن هوا در موتور خودرو باعث خنک شدن آن خواهد شد.
انواع موتور فن
موتور فن ها به صورت کلی به دو دسته تقسیم بندی می شوند که عبارت است از: (یک دور و دو دور). در نمونه های یک دور همان گونه که از نامشان مشخص است تنها یک حالت برای چرخاندن پروانه وجود دارد و این در حالی است که در مدل دو دور دو حالت برای چرخیدن پروانه ها وجود دارد به گونه ای که هم می تواند دور آرام و هم دور سریع داشته باشد. اغلب اتومبیل های امروزی دارای موتور فن های دو دور می باشند چرا که این مدل بر اساس دمای موتور و گرمای حاصل از آن دور چرخش پروانه های فن را تنظیم می کنند.
نحوه تمیز کردن موتور فن خودرو
پس از خارج کردن موتور فن از خودرو، مواردی مانند لق بودن پروانه، رله و اتصالات دیگر را چک کنید. هم چنین دقت کنید که قسمت های مختلف این قطعه دچار رسوب گرفتگی خاصی نشده باشند. در صورت مشاهده رسوب گرفتگی، با استفاده از یک دستمال نرم و قلم مو آن را تمیز کنید. جارو برقی ها نیز می توانند گزینه خوبی برای جمع آوری آشغال ها و مواد اضافی موجود در موتور فن باشند. بعد از تمیز کردن و یا رفع مشکل مورد نظر سعی کنید با دقت بالا و احتیاط کامل بخش های مختلف را دوباره جایگزینی کرده و اتصالات را کاملا محکم سر جای خود تعبیه کرد.
هزینه تعویض فن رادیاتور
هزینه دقیق مربوط به تعویض فن رادیاتور اغلب بسیار متفاوت است. این تغییرات نتیجه هزینه های قطعات خاص مدل و همچنین ساعات کار مورد نیاز برای تکمیل چنین تعمیراتی است. در نظر داشته باشید که استفاده از قطعات اصلی و استاندارد مورد تایید کارخانه سازنده خودرو برای ایمنی خودرو و سرنشینان آن لازم است. نمایندگی لوازم یدکی ایران خودرو بهترین قطعات را برای شما فراهم می کند. جهت اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما تماس بگیرید.