گیربکس CVT چیست؟

گیربکس CVT یا Continuously Variable Transmission (سیستم انتقال متغیر پیوسته) نوعی گیربکس اتوماتیک است که به‌جای دنده‌های ثابت، از مکانیزم انتقال مداوم متغیر استفاده می‌کند. گیربکس ضریب متغیر، که به آن گیربکس اتوماتیک CVT یا گیربکس تک سرعته اتوماتیک نیز گفته می‌شود، با استفاده از تسمه گیربکس CVT و پولی‌های متغیر، انتقال قدرت را به‌صورت پیوسته و بدون وقفه انجام می‌دهد. این سیستم در مقایسه با گیربکس‌های سنتی مانند گیربکس پراید، تجربه رانندگی نرم‌تر و مصرف سوخت بهینه‌تری ارائه می‌دهد.

عملکرد گیربکس CVT

گیربکس CVT با تغییر مداوم نسبت انتقال قدرت بین موتور و چرخ‌ها عمل می‌کند. برخلاف گیربکس‌های معمولی که دنده‌های مشخص دارند، این سیستم از دو پولی (یکی متصل به موتور و دیگری به چرخ‌ها) و یک تسمه گیربکس CVT یا زنجیر فلزی استفاده می‌کند. با تنظیم قطر پولی‌ها توسط شیر برقی گیربکس CVT، نسبت انتقال به‌صورت پیوسته تغییر می‌کند. این مکانیزم باعث می‌شود موتور همیشه در بهینه‌ترین دور کار کند، چه در سرعت پایین و چه در گیربکس CVT در سربالایی.

انواع گیربکس اتوماتیک CVT

گیربکس‌های CVT در انواع مختلفی طراحی می‌شوند که در جدول زیر به آن‌ها پرداخته شده است:

نوع گیربکس CVT	توضیحات
CVT تسمه‌ای	از تسمه لاستیکی یا فلزی بین پولی‌ها استفاده می‌کند
CVT زنجیری	به‌جای تسمه، از زنجیر فلزی مقاوم بهره می‌برد
CVT هیدرواستاتیکی	با سیستم هیدرولیک برای انتقال قدرت کار می‌کند
گیربکس CVT دنده مصنوعی	شبیه‌سازی دنده‌های ثابت برای رانندگی اسپرت

عمر مفید گیربکس CVT

عمر مفید گیربکس CVT به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله کیفیت روغن گیربکس CVT، نحوه رانندگی و نگهداری گیربکس CVT. با استفاده از روغن مناسب و تعویض به‌موقع آن، این گیربکس می‌تواند بین 150,000 تا 200,000 کیلومتر دوام بیاورد. با این حال، رانندگی نادرست یا بی‌توجهی به سرویس دوره‌ای ممکن است عمر آن را کاهش دهد.

تست سلامت گیربکس CVT

برای بررسی سلامت گیربکس CVT، می‌توانید به این موارد توجه کنید:

• گوش دادن به صداهای غیرعادی مانند زوزه یا تقه.
• بررسی نرمی تعویض دنده‌ها در گیربکس CVT دنده مصنوعی.
• چک کردن سطح و کیفیت روغن گیربکس CVT (روغن تیره یا بوی سوخته نشانه مشکل است). تست توسط متخصص با دستگاه دیاگ نیز توصیه می‌شود.

گیربکس CVT: فواید و چالش‌ها در یک نگاه

گیربکس CVT یا سیستم انتقال متغیر پیوسته (Continuously Variable Transmission) به دلیل طراحی نوآورانه‌اش، تجربه‌ای متفاوت از رانندگی ارائه می‌دهد. این گیربکس با حذف دنده‌های ثابت و استفاده از تسمه گیربکس CVT و پولی‌های متغیر، مزایا و معایبی دارد که در تصمیم‌گیری برای انتخاب خودروهای مجهز به آن تأثیرگذار است. در ادامه، به‌صورت جامع به نقاط قوت و ضعف این سیستم پرداخته‌ایم تا درک بهتری از عملکرد و محدودیت‌های آن داشته باشید.

مزایا

مصرف سوخت بهینه:

گیربکس CVT با تنظیم مداوم نسبت انتقال، موتور را در دور بهینه نگه می‌دارد. این ویژگی باعث کاهش مصرف سوخت می‌شود، به‌ویژه در ترافیک شهری که نیاز به توقف و حرکت مکرر است.

رانندگی نرم و بدون شوک:

برخلاف گیربکس‌های سنتی که هنگام تعویض دنده شوک ایجاد می‌کنند، گیربکس اتوماتیک CVT انتقال قدرت را به‌صورت پیوسته انجام می‌دهد. این نرمی در رانندگی با گیربکس CVT برای افرادی که به دنبال راحتی هستند، یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.

انعطاف‌پذیری در شرایط مختلف:

سیستم انتقال متغیر پیوسته می‌تواند به‌سرعت با نیازهای راننده سازگار شود، چه در سرعت‌های پایین و چه در مسیرهای صاف. این انعطاف‌پذیری به‌ویژه در مدل‌های گیربکس CVT دنده مصنوعی که دنده‌های شبیه‌سازی‌شده دارند، بیشتر به چشم می‌آید.

وزن سبک‌تر:

قطعات گیربکس CVT معمولاً ساده‌تر و سبک‌تر از گیربکس‌های اتوماتیک سنتی هستند، که این موضوع به کاهش وزن کلی خودرو و بهبود راندمان کمک می‌کند.

مناسب برای رانندگی شهری:

عملکرد بی‌وقفه و بدون نیاز به تعویض دستی دنده، این گیربکس را برای استفاده روزمره در شهر ایده‌آل می‌کند.

معایب

عملکرد ضعیف در شتاب‌گیری سریع:

یکی از انتقادات رایج به گیربکس CVT، تأخیر در پاسخگویی هنگام شتاب‌گیری ناگهانی است. این مشکل به‌ویژه در گیربکس CVT در سربالایی یا هنگام سبقت‌گیری مشهود است، زیرا قدرت انتقال به اندازه گیربکس‌های دنده‌ای متمرکز نیست.

صدای زوزه در دور موتور بالا:

وقتی موتور در دور بالا کار می‌کند، صدای زوزه یا ناله‌ای از گیربکس شنیده می‌شود که برای برخی رانندگان آزاردهنده است. این صدا به دلیل حرکت مداوم تسمه و پولی‌ها ایجاد می‌شود.

هزینه تعمیر بالا:

تعمیر گیربکس CVT به دلیل پیچیدگی شیر برقی گیربکس CVT و نیاز به قطعات خاص، گران‌تر از گیربکس‌های معمولی است. اگر تسمه گیربکس CVT یا سایر اجزا آسیب ببیند، هزینه‌ها به‌سرعت افزایش می‌یابد.

شاید برای شما جالب باشد: هزینه تعمیر گیربکس 206 اتومات و دستی

دوام کمتر در شرایط سخت:

در مقایسه با گیربکس‌های دنده‌ای، CVT در برابر فشارهای سنگین (مثل حمل بار زیاد یا رانندگی طولانی در مسیرهای کوهستانی) مقاومت کمتری دارد. این موضوع به فرسودگی سریع‌تر روغن گیربکس CVT و تسمه منجر می‌شود.

احساس مصنوعی در رانندگی اسپرت:

حتی با وجود گیربکس CVT دنده مصنوعی که دنده‌های ثابت را شبیه‌سازی می‌کند، حس تعویض دنده و هیجان رانندگی اسپرت به اندازه گیربکس‌های دستی یا اتوماتیک سنتی نیست، که برای علاقه‌مندان به رانندگی پویا یک نقطه ضعف محسوب می‌شود.

وابستگی به نگهداری دقیق:

برای حفظ عمر مفید این گیربکس، باید به تعویض به‌موقع روغن گیربکس CVT و سرویس دوره‌ای توجه ویژه‌ای داشت. بی‌توجهی به این موارد می‌تواند به خرابی زودهنگام منجر شود.

خودروهای دارای گیربکس CVT در ایران

برخی از خودروهای مجهز به گیربکس CVT در بازار ایران عبارتند از:

• نیسان جوک.
• تویوتا کرولا.
• میتسوبیشی لنسر.
• چری تیگو 7.

علائم و دلایل خرابی گیربکس CVT

علائم خرابی گیربکس CVT شامل لرزش، تأخیر در شتاب، یا شنیدن صدای تقه است. علت تقه زدن گیربکس می‌تواند فرسودگی تسمه، خرابی شیر برقی، یا کیفیت پایین روغن باشد. خرابی گیربکس CVT اغلب به دلیل عدم تعویض به‌موقع روغن گیربکس CVT، فشار بیش از حد در رانندگی سنگین، یا نقص در قطعات گیربکس CVT رخ می‌دهد.

زمان تعویض تسمه گیربکس CVT

تسمه گیربکس CVT معمولاً بین 60,000 تا 100,000 کیلومتر نیاز به تعویض دارد، اما این زمان به سبک رانندگی و توصیه سازنده بستگی دارد. علائم فرسودگی تسمه شامل لغزش در انتقال قدرت یا کاهش شتاب است. تعویض به‌موقع تسمه از خرابی کلی گیربکس جلوگیری می‌کند.

تعمیر گیربکس CVT

تعمیر گیربکس CVT نیازمند تخصص و تجهیزات خاص است. مشکلات رایج شامل تعویض تسمه، تعمیر شیر برقی، یا رفع نشتی روغن است. هزینه تعمیر گیربکس CVT بسته به نوع خرابی و خودرو می‌تواند از چند میلیون تا ده‌ها میلیون تومان متغیر باشد. برای اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله اصول مراقبت از گیربکس اتومات  از فروشگاه گندمی مشهد توصیه می‌شود.

سوالات متداول

تفاوت گیربکس CVT با اتوماتیک (AT)؟

گیربکس CVT از سیستم انتقال متغیر پیوسته استفاده می‌کند و دنده ثابت ندارد، اما گیربکس اتوماتیک سنتی (AT) با دنده‌های مشخص کار می‌کند. CVT نرم‌تر اما گاهی کندتر از AT است.

چه ماشین‌هایی گیربکس CVT دارند؟

در ایران، خودروهایی مانند نیسان جوک، تویوتا کرولا و چری تیگو 7 از این گیربکس استفاده می‌کنند.

گیربکس CVT چند دنده است؟

گیربکس CVT به‌صورت ذاتی دنده ثابت ندارد، اما در نوع گیربکس CVT دنده مصنوعی، دنده‌ها شبیه‌سازی می‌شوند (معمولاً 6 تا 8 دنده).

گیربکس CVT اتومات است؟

بله، گیربکس CVT نوعی گیربکس اتوماتیک است که نیازی به تعویض دستی دنده ندارد.