تسمه دینام یکی از مهم‌ترین قطعات سیستم انتقال نیروی موتور خودرو است که با اتصال به بخش‌هایی مانند دینام، واتر پمپ و کمپرسور کولر، انرژی مکانیکی موتور را به سایر اجزای جانبی منتقل می‌کند. این قطعه که با نام‌هایی چون تسمه پروانه یا تسمه چندکاره نیز شناخته می‌شود، نقش حیاتی در عملکرد صحیح موتور ایفا می‌کند و خرابی آن می‌تواند به توقف کامل خودرو منجر شود.
ساختار تسمه دینام
تسمه دینام معمولاً از ترکیباتی مانند لاستیک تقویت‌شده با الیاف پلی‌استر یا کولار ساخته می‌شود تا مقاومت بالایی در برابر اصطکاک و کشش داشته باشد. ساختار آن شامل شیارهایی است که با فولی‌ها درگیر می‌شوند و باعث چرخش هماهنگ اجزای مختلف مانند دینام موتور خودرو، واتر پمپ و سایر تجهیزات جانبی می‌شود.
انواع تسمه دینام
تسمه‌های دینام در چند نوع کلی در بازار موجود هستند:
- تسمه دینام شیاردار (ribbed): رایج‌ترین مدل که شیارهای طولی آن باعث اصطکاک بیشتر و جلوگیری از لغزش می‌شود.
- تسمه صاف یا بدون شیار: در خودروهای قدیمی‌تر استفاده می‌شود.
- تسمه چندکاره: نسل جدیدی از تسمه‌ها که به‌طور همزمان چند قطعه مختلف را کنترل می‌کنند، از جمله کمپرسور کولر، پمپ فرمان و دینام.
در خودروهای جدید، از نوع direct یا indirect برای اتصال تسمه به موتور استفاده می‌شود که به نحوه انتقال نیرو بین اجزا بستگی دارد.
بهترین مارک تسمه دینام
انتخاب تسمه دینام اصلی از برندهای معتبر مثل Gates، Continental، Bando یا Dayco تضمین‌کننده عمر بیشتر، صدای کمتر و عملکرد بهتر است. این برندها با ساخت تسمه‌هایی مقاوم در برابر گرما و کشش بالا، در میان رانندگان حرفه‌ای و تعمیرکاران محبوبیت دارند.
زمان تعویض تسمه دینام
عمر مفید تسمه دینام به‌طور متوسط بین ۵۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر است، اما عواملی مثل کیفیت تسمه، شرایط آب‌وهوایی و وضعیت سایر قطعات مثل فولی تسمه دینام و هرزگردها، این عدد را تغییر می‌دهد. زمان مناسب تعویض تسمه دینام معمولاً با مشاهده اولین نشانه‌های فرسودگی مانند ترک‌خوردگی، صدای جیغ یا شل شدن آن مشخص می‌شود.
تنظیم تسمه دینام
یکی از نکات مهم در عملکرد صحیح تسمه دینام، میزان کشش یا سفتی آن است. تنظیم صحیح تسمه، بین صدای اضافی و خطر پارگی تعادل ایجاد می‌کند.
علائم سفتی تسمه دینام
اگر تسمه بیش از حد سفت بسته شود، ممکن است صدای غیرعادی در هنگام روشن شدن موتور شنیده شود یا داغ شدن بیش از حد بلبرینگ‌ها مشاهده شود.
عوارض سفت بودن تسمه دینام
سفت بودن تسمه دینام می‌تواند به مرور زمان باعث آسیب دیدن بلبرینگ دینام، پاره شدن تسمه یا حتی آسیب به واتر پمپ شود. در مقابل، شل بودن تسمه دینام نیز می‌تواند باعث سر خوردن آن و افت توان تجهیزات جانبی شود.
علائم خرابی تسمه دینام
یکی از نشانه‌های رایج خرابی تسمه دینام، شنیده شدن صدای جیرجیر در زمان روشن شدن خودرو یا در زمان افزایش دور موتور است. مشکلات شایع در خرابی تسمه دینام ها شامل ترک‌خوردگی، پارگی شیارها، لغزش روی فولی و عدم تنظیم کشش مناسب است.
دلیل صدای تسمه دینام
این صدا معمولاً به دلیل شل بودن تسمه دینام، سفتی بیش از حد، خرابی فولی یا کثیف بودن سطح تماس بین فولی و تسمه ایجاد می‌شود.
عوامل خرابی و پارگی تسمه دینام
عواملی مانند استفاده از تسمه‌های بی‌کیفیت، نصب نادرست، خرابی هرزگرد تسمه دینام، خرابی فولی یا تنظیم نامناسب کشش، باعث افزایش احتمال پارگی تسمه می‌شود. در این شرایط، کل سیستم متوقف شده و ممکن است به سایر اجزای مهم مانند دینام و واتر پمپ و هرزگرد تسمه دینام نیز آسیب وارد شود.
بیرون زدن تسمه دینام
یکی از خطرناک‌ترین اتفاقات ممکن، بیرون زدن تسمه دینام از مسیر اصلی خود است که اغلب به‌دلیل خرابی یا شکستن هرزگرد، یا تنظیم نادرست رخ می‌دهد. در این حالت، حرکت دینام و واتر پمپ مختل شده و خودرو عملاً غیرفعال می‌شود.
خرید تسمه دینام
هنگام خرید تسمه دینام باید به مواردی مانند برند، کیفیت ساخت، سازگاری با مدل خودرو و سایز تسمه دینام توجه ویژه‌ای داشت. قیمت تسمه دینام بسته به برند و نوع خودرو متفاوت است و در بازار ایران، محصولات باکیفیت داخلی و خارجی با بازه قیمتی متنوع در دسترس هستند. برای اطمینان از اصالت کالا و خرید مطمئن، پیشنهاد می‌شود از فروشگاه گندمی به‌عنوان مرجع معتبر خرید تسمه‌های اصلی و دارای گارانتی استفاده کنید.
سوالات متداول
تسمه دینام پراید کجاست؟
در پراید، تسمه دینام در سمت راست موتور (در جهت خلاف راننده) قرار دارد و با چرخش میل‌لنگ، دینام و سایر تجهیزات جانبی را به حرکت درمی‌آورد.
اگر تسمه دینام سفت باشد چه می‌شود؟
سفتی بیش از حد باعث کشیدگی، پارگی زودهنگام، خرابی بلبرینگ‌ها و حتی آسیب به دینام می‌شود.
تفاوت تسمه دینام و تسمه تایم چیست؟
تسمه دینام نیروی مکانیکی را به اجزای جانبی مانند دینام و کولر منتقل می‌کند، در حالی که تسمه تایم مسئول هماهنگی چرخش میل‌لنگ و میل‌سوپاپ است. خرابی تسمه تایم می‌تواند صدمات جدی‌تری به موتور وارد کند.
پارگی تسمه دینام چه مشکلاتی برای خودرو ایجاد می‌کند؟
در صورت پارگی، دینام شارژ نخواهد شد، باتری خالی می‌شود، فرمان سفت شده و سیستم خنک‌کننده نیز از کار می‌افتد. در نتیجه، خودرو به‌سرعت داغ کرده و ممکن است خاموش شود.