یک خودرو از تعداد زیادی اجزای مکانیکی تشکیل گردیده که شامل شاسی، موتور، مجموعه فرمان، مجموعه ترمز و لیست بی پایانی از اجزای دیگر است. با این حال، جدایی ناپذیرترین و مهم ترین بخش وسیله نقلیه بعد از موتور خودرو، ترمزها هستند. ترمزها نقش بسیار مهمی در کاهش سرعت خودرو ایفا می کنند تا وسیله نقلیه را به حالت سکون درآورند. مجموعه ترمز خودرو نیز به دو بخش تقسیم می شود که شامل ترمزهای محور عقب و جلو و ترمز دستی ماشین می شود. در این مقاله با همراهی نمایندگی ایساکو مشهد گندمی به خرابی ترمز دستی ها و انواع ترمز دستی می پردازیم.
ترمز دستی چیست؟
ترمز دستی ماشین یکی از ضروری ترین سیستم های فنی خودرو است که سلامت و عملکرد بی نقص آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این سیستم تضمین کننده ایمنی خودرو، راننده و سرنشینانش است. که به شکل اهرم، دکمه یا پدال در داخل کابین و جایی نزدیک و در دسترس راننده فراهم می شود. معمولا مدل اهرمی آن کنار دست راننده و نزدیک به کنسول وسط و پشت اهرم دنده، مدل دکمه ای جایی نزدیک به فرمان یا کنار اهرم دنده و مدل پدالی نزدیک به پای راننده و در فاصله 20 تا 15 سانتی متری پدال ترمز قرار دارد. البته مدل های اهرمی گاهی بین صندلی راننده و در خودرو قرار می گیرند. مدل اهرمی همچنین رایج ترین نوع ترمز دستی است که تقریبا تمام راننده ها با آن آشنایی دارند و مدل های دکمه ای و پدالی تقریبا جدید‌تر و ناآشناتر هستند. می توان از ترمز دستی برای مواقعی که ترمز پدالی خودرو عمل نمی کند مخصوص در سرعت های پایین برای متوقف کردن خودرو استفاده کرد، هرچند سرعت عمل و ایستایی لازم را ندارد.
انواع ترمز دستی
پیشتر سه فرم ظاهری ترمزهای دستی را که در داخل کابین مشاهده می کنیم شرح دادیم. اکنون درباره تفاوت های اساسی تر این ترمزها صحبت خواهیم کرد. ترمزهای دستی در گذشته بیشتر به شکل اهرمی یا پدالی در داخل خودرو تعبیه می شدند و ترمز دستی های دکمه ای، نمونه به روزتر و جدید‌تر این سیستم محسوب می شوند. اما به غیر از تفاوت در شکل ظاهری سیستم، نحوه عملکرد مدل های ترمزهای دستی نیز متفاوت است. در واقع ترمزهای دستی بر اساس نحوه عملکردشان به دو دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه انواع ترمز دستی را بررسی می کنیم.
ترمز دستی مکانیکی
از انواع ترمز دستی می توان به ترمزهای دستی مکانیکی اشاره کرد. معمولا به دو شکل اهرمی و پدالی دیده می شوند. برای فعال کردن آن ها لازم است راننده اهرم را به بالا کشیده یا پدال را تا انتها فشار دهد. برای غیر فعال کردن آن نیز باید اهرم و پدال رها شوند. اهرم ترمز دستی ماشین دارای بخش های زیر است: دکمه آزادسازی ترمز دستی دسته ترمز دستی می باشد. برای فعال کردن یا رها کردن ترمز دستی اهرمی و حرکت دادن آن به سمت پایین یا بالا لازم است دکمه یا ضامن آزادسازی را فشرده سپس به سمت پایین یا بالا هدایت شود. درصورت آزاد کردن ضامن دسته ترمز دستی در جای خود باقی می ماند. توجه به ضامن آزادسازی و حرکت ترمز دستی پس از فشردن ضامن در طول عمر این سیستم تاثیر زیادی دارد.
عملکرد ترمز دستی مکانیکی
ترمز پایی خودرو براساس استانداردهای ایمنی جهانی روی تمام چرخ ها فعال است، اما همان طور که گفته شد زمان فعالیت ترمز دستی، تنها چرخ های عقب ثابت هستند و چرخ های جلو همچنان قدرت حرکت دارند. بنابراین مدار عملکرد ترمز دستی مکانیکی مجزا از مدار عملکرد ترمز پایی خودرو است. گاهی ترمز پایی را سیستم ترمز اولیه و ترمز دستی ماشین را سیستم ترمز ثانویه می نامند. اساس کار و مدار ترمز دستی مکانیکی بر سیم های فلزی است که از یک سمت به اهرم ترمز یا پدال آن و از سوی دیگر به لنت های ترمز متصل هستند. لنت ها نیز روی چرخ ها و یا میل گاردان متصل سوار می شوند. با حرکت دادن اهرم یا پدال ترمز دستی مکانیکی از داخل کابین، این سیم ها کشیده شده و کشکک را فعال می کنند. کشیده شدن لنت روی چرخ ها یا میل گاردان مانع از حرکت بیشتر آن ها می شود.
ترمز دستی الکترونیکی
این ترمزها که به اختصار EPB یا E-Brake نیز نامیده می شود. به آن نیز ترمز دستی برقی هم گفته می شود. در پی بالا بردن کیفیت و قابلیت های ترمز دستی برقی ابداع شد. این نوع ترمز که به صورت دکمه ای و پدالی تعبیه می شود براساس نوع عملکردشان به دو دسته مجزا تقسیم می شود. دکمه ترمز دستی برقی معمولا کنار اهرم دنده تعبیه می رشود اما گاهی نیز زیر فرمان قرار دارد. در نوع پدالی عموما 20 سانتی متر از پدال ترمز پایی فاصله دارد.
عملکرد ترمز دستی الکترونیکی
عملکرد ترمز دستی برقی یا الکترونیکی به این شکل است. که از لنت ها یا کشکک ها برای درگیر کردن چرخ های عقب و متوقف کردن آن ها استفاده می شود. ضمن اینکه این نوع سیستم ها نیز معمولا تنها روی چرخ های عقب کارگذاشته می شود و هنگام فعالیتش چرخ های جلو قادر به حرکت و چرخ های عقب قفل هستند. البته نحوه فعال سازی این لنت ها در دو نوع سیستم ترمز دستی الکترونیکی از طریق نیروی برق صورت می گیرد، هرچند نوع این فعال سازی متفاوت است.
چه زمانی از ترمز دستی استفاده کنیم؟
در هنگام پارک خودرو، تحت هر شرایطی چه در سطوح صاف یا چه در شیب های مختلف و در تمام شرایط آب و هوایی از ترمز دستی خودرو استفاده کنید. هنگامی که ترمز اصلی از کار افتاد، برای توقف خودرو به آرامی ترمز دستی را بکشید تا با کاهش سرعت، در نهایت خودروی شما متوقف شود. توجه داشته باشید که رها نکردن ترمز دستی در طولانی مدت می تواند موجب خرابی و زنگ زدن این قطعه شود و در شرایط اضطرار به درستی کار نخواهد کرد.
دلایل خرابی ترمز دستی
اولین دلیل شایعی که خرابی اهرم و در نتیجه خرابی ترمز دستی را در پی خواهد داشت، فشار ندادن دکمه ترمز دستی در مدل های اهرمی است. کشیدن این اهرم بدون فشردن دکمه روی آن شاید صدای نسبتا لذت بخشی داشته باشد. اما در بلند مدت دندانه های این اهرم را تحت تاثیر قرار خواهد داد و در نتیجه، پایداری خود را از دست می دهد. این دندانه ها با ساییده شدن و از بین رفتن، دیگر توان نگهداری ترمز دستی را ندارند و به همین دلیل، مجموعه را عملا از کار می اندازند. دومین موردی که باعث خرابی ترمز دستی شده، ارتباط بدون دلیل کفشک با کاسه است که به نوبه خود یک اختلال تلقی می شود. در این حالت، حتی زمانی که ترمز دستی پایین است هم دوباره شاهد اصطکاک هستیم که در نزدیک ترین زمان ممکن باید مورد بررسی قرار بگیرد. همچنین بسیار دلایل دیگری وجود دارد که باعث خرابی ترمز دستی می شود.
مطلب پیشنهادی: کنیستر خودرو چگونه کار می کند؟
علائم خرابی ترمز دستی
اهرم، اولین و در دسترس ترین قطعه ای است که ما از این سیستم در اختیار داریم. اگر در زمان آزاد کردن ترمز دستی با مشکل مواجه شدید، و یا قادر به بالا آوردن اهرم نبودید، این نشان از خرابی ترمز دستی شما است. در بعضی از موارد نیز مشاهده می شود که با وجود آزاد بودن اهرم و یا دکمه (در خودرو های جدید تر)، کفشک همچنان درگیر است و خودرو در حرکت مشکل دارد. به دیگر جزئیات علائم خرابی ترمز دستی نیز می پردازیم.
ساکن نبودن خودرو هنگام استفاده ترمز دستی
یکی دیگر از مهم ترین نشانه های خرابی ترمز دستی، زمان استفاده از ترمز دستی فعال است خودرو همچنان به حرکت خود ادامه می دهد. این امر می تواند ناشی از کشیده شدن کابل ترمز دستی، فرسودگی ترمز دستی یا نقص سیستم الکترونیکی کنترل کننده ترمز دستی باشد.
روشن شدن چراغ هشدار ترمز دستی
روشن شدن چراغ هشدار ترمز دستی یا چشمک زن آن است، حتی درصورتی که ترمز دستی فعال نشده باشد. همچنین نیاز به تلاش زیاد برای درگیر کردن ترمز دستی می تواند وجود نقص در سیستم ترمز را نشان دهد. گاهی نیز ممکن است روشن ماندن چراغ ترمز دستی ناشی از معیوب بودن خود چراغ های هشدار باشد. بنابراین در چنین شرایطی بهتر است برای تشخیص مشکل خودرو از تعمیرکاران متخصص کمک بگیرید.
سفت بودن ترمز دستی
درصورتی که احساس کردید ترمز دستی ماشین شما سفت تر از حد معمول شده است، این امر می تواند نشانه ای از مشکل سیم کشی خودرو تلقی شود. استفاده از ترمز دستی سفت در شرایط اضطراری دشوار است و می تواند ایمنی خودرو را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین در شرایطی که خودرو به دست انداز برخورد می کند، یک کابل ترمز دستی سفت ممکن است اجازه حرکت به خودرو ندهد. این امر موجب می شود که لاستیک های خودرو خیلی زود فرسوده و مستهلک شوند.
خرید ترمز دستی
در خرید ترمز دستی باید توجه بسیاری کرد زیرا یکی از اساسی ترین قطعه در خودرو می باشد. انواع برند ترمز دستی در بازار موجود است با توجه به خودرو خود انتخاب کنید. جهت خرید و استعلام قیمت ترمز دستی می توانید با کارشناسان فروشگاه ایساکو گندمی ارتباط برقرار کنید و بهترین انتخاب را داشته باشید.